Սիրելի բարեկամներ, այս հոդվածը նվիրված է նրան, թե ինչ բլոգը: Ասեմ ինչու առաջացավ այսպիսի հոդվածի անհրաժեշտություն: Նախ համացանցում բլոգի մասին տեղեկույթը հիմնականում օտարալեզու է: Բացի այդ, շատերը չեն տարբերակում բլոգը էլեկտրոնային այլ կայքերից: Ոմանց մոտ անգամ որոշակի թյուր ընկալում կամ ոչ լիարժեք պատկերացում կա բլոգների ու բլոգերների գործունեության վերաբերյալ: Պատճառները լիովին հասկանալի են: Ճիշտ է` դրանք երբեմն սուբյեկտիվ են, սակայն հիմնականում` օբյեկտիվ: Ի վերջո բլոգը նոր երևույթ է, և բնական է, որ համեմատաբար ավագ սերունդն այդքան էլ տեղեկացված չէ էլեկտրոնային այս տիրույթների նորամուծությունների, առանձնահատկությունների, վերջին զարգացումների մասին. այսօր բլոգը հիմնականում երիտասարդ սերնդի կողմից օգտագործվող գործիքարանի անքակտելի մասն է: Ելնելով սրանից` շատ բնական է, որ շատերը չգիտեն, թե ինչ է բլոգը կամ բավարար պատկերացում չունեն դրա վերաբերյալ: Դա շատ նորմալ է և, կարծում եմ, որ ոչ մեկը իրավունք չունի մեղադրելու ինչ-որ մեկին, ի վերջո պարտադիր էլ չէ, որ մարդը շատ լավ իմանա, թե ինչ է բլոգ կոչվածը: Եվ բացի այդ, նույն հաջողությամբ ավագ սերունդը կարող է խոսել այնպիսի բաների մասին, որոնց մասին երիտասարդ սերունդը պատկերացում անգամ չունի: Սակայն քանի որ բլոգը դարձել է մեր առօրյա կյանքի մի մասնիկը, իսկ ես էլ ամեն օր զբաղվում եմ բլոգով, ապա իմ պարտքը համարեցի կայքիս բոլոր ընթերցողներին հնարավորինս հանգամանալից, մատչելի կերպով և հայերեն լեզվով ներկայացնել, թե վերջապես ինչ ասել է բլոգ, հաղորդել բլոգի մասին գոնե հիմնական տեղեկույթը: Գիտեմ, որ շատերի համար այս նյութը ոչ մի նոր բան չի պարունակի, քանի որ նրանք լավ իրազեկված են բլոգներից: Սակայն հավատացնում եմ, որ շատերին էլ հոդվածը կօգնի մի փոքր ավելի իմանալ բլոգների մասին: Հավելեմ, որ ինչպես շատ երևույթներ, բլոգները նույնպես մեր` հայկական, իրականության մեջ արագ տարածում գտան և այսօր համարվում են ակտիվ շփման և ինքնաարտահայտման շատ ճկուն, դինամիկ միջոց: Սա շատ ողջունելի է և ուրախալի հանգամանք է, քանի որ որքան տարածվեն մեր իրականության մեջ տեղեկատվական տեխնոլոգիաները, այնքան դրանք ավելի կզարգանան, կհղկվեն: Որպես արդյունք` բլոգները ժամանակի հետ ավելի որակյալ կդառնան, այս ասպարեզը կդառնա ավելի պրոֆեսիոնալ և փորձառու, իսկ համացանցում տեղադրվող «արտադրանքը»` գրագետ, խելամիտ և ազնիվ:    

Եվ այսպես, բլոգն այսօր ստեղծագործ (և ոչ միայն) մարդկանց ինքնաարտահայտվելու և նաև ազատորեն շփվելու ճկուն ու ամենապրոակտիվ մեթոդներից մեկն է, եթե ոչ` առաջինը: Բլոգը հնարավորություն է տալիս ուղղելու խոսքը ընթերցողին և ակնկալելու արագ արձագանք: Մի մեջբերում անեմ «http://www.e-armenians.com/» կայքից. «…Ընդհանուր առմամբ, բլոգը վերջին տասնամյակում մեծ հեղինակություն վայելած ինտերնետային ինտերակտիվ կայք է, որի բովանդակության ձեւավորմանն անմիջականորեն մասնակցում են այդ բլոգից բոլոր օգտվողները՝ ինչպես բլոգերները (գրառումներ կատարողները ու հոդվածներ ներկայացնողները), այնպես էլ կայքի մյուս այցելուները (որոնք կարող են հանդես գալ որպես մեկնաբանողներ): Այլ կերպ ասած, բլոգն ինքնադրսևորման «օն-լայն» տարբերակ է, երբ Ձեր գրառումները մատչելի են դառնում ողջ ինտերնետային հանրությանը: Գրում եք դուք՝ ընթերցում ու իրենց կարծիքներն ու տպավորություններն են թողնում բոլորը»: Կարծում եմ` շատ տիպիկ ու ճշգրիտ բնութագրում է:

Այժմ այս ամենի մասին շատ ավելի մանրամասն` հիմքում ունենալով բլոգների մասին համացանցում առկա հայերեն տեղեկույթը` «Վիքիպեդիա»-ում, այլ աղբյուրներում:

Բլոգ (անգլերեն՝ blog, «web log», «իրադարձությունների ցանցային մատյան կամ օրագիր») — կայք, որի հիմնական բովանդակությունը պարբերաբար թարմացվող գրառումներ են, որոնք պարունակում են տեքստ, պատկերներ կամ մուլտիմեդիա: Գրեթե բոլոր բլոգներին բնորոշ են տվյալ ժամանակահատվածում ակտուալ գրառումները, որոնք, որպես կանոն, դասավորվում են հակառակ ժամանակագրական դասավորությամբ (վերջին գրառումը սկզբում): Ավանդական օրագրերից բլոգը տարբերվում է նրանով, որ, սովորաբար, հասարակական է և նախատեսում է կողմնակի ընթերցողներ, որոնք կարող են հրապարակային բանավեճի մեջ մտնել հեղինակի հետ (բլոգային գրառմանն արած մեկնաբանությունների, կամ սեփական բլոգային գրառումների միջոցով): Իհարկե պարտադիր չէ, որ բլոգը լինի հրապարակային, քանի որ բլոգների թեմատիկ ընդգրկումը լայն է ու խիստ բազմազան, այսինքն բլոգները կարող են ունենալ ինչպես հեղինակային-ստեղծագործական ընդգրկում և ուղղվածություն, այնպես էլ նույն հաջողությամբ լինել քաղաքական, լրատվական, ժամանցային և կամ այլ ուղղվածության:

Ըստ հեղինակների կազմի բլոգները լինում են անձնական, խմբակային (կորպորատիվ, ակումբային) կամ հրապարակային (բաց):

Բլոգները տարբերակվում են`

Ըստ հեղինակների

• Անձնական բլոգ – վարվում է մեկ անձի (հեղինակի) կողմից
• «Ուրվական» բլոգ – վարվում է անհայտ անձի կողմից, մեկ այլ անձի անունից
• Կոլեկտիվ կամ սոցիալական բլոգ – վարվում է մի խումբ մարդկանց կողմից՝ բլոգի տիրոջ կամ մոդերատորների կողմից որոշված կանոններով
• Կորպորատիվ բլոգ – վարվում է մեկ կազմակերպության անդամների կողմից

Ըստ բովանդակության տեսակի

• Տեքստային բլոգ – հիմնականում պարունակում է տեքստեր
• Ֆոտոբլոգ – հիմնականում պարունակում է լուսանկարներ
• Երաժշտական բլոգ – հիմնականում պարունակում է երգեր
• Պոդկաստինգ կամ բլոգկաստինգ – հիմնական պարունակությունը կազմում են ձայնագրիչի միջոցով ձայնագրված ձայնային հաղորդագրությունները
• Վիդեոբլոգ – հիմնականում պարունակում է տեսանյութեր

Ըստ բովանդակության առանձնահատկության

• Կոնտենտային բլոգ – բլոգ, որտեղ հրապարակվում են հեղինակային նյութեր
• Մոնիտորինգային բլոգ – բլոգ, որը հիմնականում պարունակում է հղումներ դեպի այլ կայքեր
• Մեջբերումներով բլոգ – բլոգ, որտեղ հատվածներ են մեջբերվում այլ բլոգներից
• Տամբլելոգ, Տամբլոգ, Տլոգ – բլոգ, որի յուրաքանչյուր գրառում ունի որոշակի ֆորմատ՝ հղում, մեջբերում, վիդեո, լուսանկար, երկխոսություն, կամ այլ
• Սպլոգ – սպամ-բլոգ

Ըստ տեխնիկական հիմքի

• Stand alone բլոգ – առանձին հոստինգի և “շարժիչի” վրա կառուցված բլոգ
• Պլատֆորմային բլոգ – որևէ պլատֆորմի վրա զետեղված բլոգ (LiveJournal, WordPress, Blogger կամ այլ)
• Մոբլոգ – բլոգ, որը վարվում է բջջային կամ շարժողական տեխ. միջոցներով

Բլոգ պլատֆորմներ

Հավելեմ, որ բլոգով զբաղվող, բլոգը վարող անձանց անվանում են բլոգերներ, բլոգը վարելը կոչվում է բլոգինգ, իսկ բլոգների «հանրույթը» կամ միջավայրը` բլոգոսֆերա:

Ի դեպ, բլոգները կարող են լինել նաև պաշտոնական, եթե պաշտոնապես ներկայացնում են որևէ կազմակերպության, հաստատության կամ անհատի գործունեությունը, այսինքն այդ բլոգներում տեղադրված տեղեկույթը, նյութերը «մատակարարվում են» համացանց հենց դրանց հեղինակի կամ սեփականատերի կողմից: Պաշտոնական կարող է լինել ինչպես, օրինակ, էստրադային աստղի, այնպես էլ որևէ ամսագրի կամ պարբերականի բլոգը, քաղաքական գործչի կամ ստեղծագործող հեղինակի: Օրինակները կարող են բազմաթիվ լինել:

Պլատֆորմային բլոգները, այսինքն նրանք, որոնք հիմնված են բլոգերային միջազգային որևէ տիրույթի բազայի վրա, լինում են անվճար կամ վճարովի: Բլոգը ստեղծողը ինքն է որոշում, թե ինչպիսի բլոգ է ուզում: Վճարովի և անվճար բլոգների միջև կան տեխնիկական (գործիքարանի, ծավալի և այլն) տարբերություններ, և ընտրությունը կատարվում է բլոգերի հայեցողությամբ ու, իհարկե, նրա ունեցած հնարավորություններով:

Բլոգի գործունեությունը և դրա հարատևությունը կախված է բլոգերից, նա ինքն է որոշում շարունակի վարել բլոգը, թե ոչ: Խոսքը, իհարկե, վերաբերվում է պատշաճ բովանդակությամբ բլոգներին, նրանց, որոնց «կոնտենտը» և ուղղությունը չի ենթադրում օրենքով արգելված նյութեր ու դրանց տարածում:

Բլոգի արտաքին տեսքի ընտրությունը նույնպես դրա հեղինակինն է, առավել ևս, որ նրան առաջարկվում է ընտրության լայն հնարավորություն: բացի այդ, հեղինակը ինքը միշտ կարող է անել սեփական ձևավորումները, իր ճաշակով, ինչը կվկայի նրա յուօրինակության մասին:

Պլատֆորմային բլոգ բաց անելու համար, որպես կանոն, անհրաժեշտ է գրանցվել: Ձեզանից պահանջվում է Ձեր անձի և, մասնավորապես` կոորդինատների հետ կապված հիմնական տեղեկույթի տրամադրում, ոչ ավելին: Խոսքը հիմնականում էլեկտրոնային փոստի Ձեր հասցեի մասին է և այլն:  

Կհարցնեք, թե արդյո՞ք դժվար է վարել սեփական բլոգը: Ասեմ, որ բլոգ բաց անելուց ու այն վարելուց առաջ շատ լավ կլինի, եթե նախ ուսումնասիրեք այս բնագավառը, ճանաչեք բլոգ կոչված երևույթը և ինքներդ Ձեզ համար նախ որոշեք, թե արդյո՞ք Դուք ունեք ասելիք ու անելիք այդ բնագավառում: Շատերն ունեն ինքնաարտահայտվելու ցանկություն և ամեն մեկի մոտ դա յուրովի է դրսևորվում: Բլոգը նույնպես ինքնաարտահայտվելու առաջադեմ մի միջոց է: Սակայն նախքան բուն բլոգինգով զբաղվելը, լուրջ մարդը նախ կուսումնասիրի ու նոր միայն կստանձնի սեփական ասելիքը հրապարակելու և ուրիշների կարծիքներն ու տպավորությունները բաց ճակատով, անկեղծորեն ընդունելու և հաշվի առնելու պատասխանատվությունը: Սա մի «նավարկություն» է, որը սկսելուց առաջ անհրաժեշտ է նախ յուրացնել բլոգի գործիքարանը, հասկանալ, թե ինչ ես ուզում անել այս բնագավառում և ինչու ես ուզում դա անել: Շատ կարևոր մի հանգամանք ևս. ցավոք մեզանում բլոգինգով հաճախ զբաղվում են այնպիսի մարդիկ, ովքեր ունեն, մեղմ ասած, թերի խոսք և լեզվի իմացության ոչ բավարար ցուցանիշ, կարճ ասած իրենց գրառումներով աղավաղում են մայրենին: Կարծում եմ, որ չի կարելի վատ մայրենիով բլոգ վարել, քանի որ այդպիսի լեզուն մտնում է համացանց, որը հասանելի է ԲՈԼՈՐԻՆ: Թերի, կիսագրագետ կամ նույնիսկ անգրագետ հայերենով բլոգ վարելը խաթարում է մեր հասարակության լեզվամտածողությունը` դառնալով մայրենի լեզվի խեղաթյուրման պատճառներից մեկը: Ցավալի է, որ այսօրինակ տխուր պատկերը առկա է նաև մերօրյա տպագիր մամուլում և հեռուստատեսությունում: Ոմանք կընդդիմանան, թե բլոգով զբաղվող մարդը ազատ է և ինչպես ուզի կգրի: Ես կարող եմ որպես հակափաստարկ բերել այն, որ թեև բլոգով զբաղվող մարդ ազատ է և կարող է անգամ անգրագետ գրել, սակայն նրա մեջ գոնե պետք է խոսա մայրենի լեզվի նկատմամբ հարգանքը, խնամքն ու պատասխանատվությունը, էլ չեմ ասում ինքն իրեն հարգելը: Սակայն սա քննարկման այլ թեմա է:

Ամփոփելով այս ամենը` կարելի է ասել, որ բլոգ ստեղծելուց առաջ պետք է և ճիշտ է` ա) նախապես յուրացնել բլոգի գործարկման, օգտագործման գործիքարանը, բ) ճշգրտել, նախանշել սեփական անելիքն ու ասելիքը բլոգոսֆերայում, գ) գործին մոտենալ սիրով, նվիրվածությամբ, հետևողական և խիստ պատասխանատու կերպով: Երբեք չպետք է մոռանալ, որ համացանց «ուղարկված» նյութը կարող է կարդալ յուրաքանչյուրը: Ես խորապես համոզված եմ, որ լեզվական մշակույթի ու էթիկայի առումով` գրագետ, իսկ բովանդակության առումով` հետաքրքիր բլոգ ստեղծելու ու այն վարելու համար անհրաժեշտ է ցանկություն, ժամանակ և ցանկություն` ունենալու այդ ժամանակը: 

Սիրելի բարեկամներ, ոչ մեկը չի ծնվում որպես բլոգեր 🙂 դա բնատուր չէ 🙂 ինչպես բնատուր չէ, օրինակ, տիեզերագնաց լինելը, քանի որ տիեզերագնաց դառնում են: Սակայն մեզանից յուրաքանչյուրը երազում է տիեզերքի մասին, այսինքն մեր երազանքներում ու նպատակներում մեզանից յուրաքանչյուրը հոգու խորքում «տիեզերագնաց» է` ձգտելով գրավել նոր հորիզոններ և գրանցել նոր հաղթանակներ ու հաջողություններ: Համացանցն էլ է մի այդպիսի անեզր, անծայրածիր ու յուրօրինակ «տիեզերք»: Այն նվաճելուց առաջ պետք է նախ վստահ լինել սեփական երազանքների ու բարի նպատակների մեջ: Պետք է գործին մոտենալ մեծ պատասխանատվությամբ, կարողանալ հաղորդել սեփական ասելիքը` երբեք չթերագնահատելով մյուսինը, կարողանալ հարգել ուրիշի կարծիքը ու հիմնավորել սեփականը և, իհարկե, կարողանալ ներկայանալի լինել, մի խնդիր, որը շատերի համար դժվար հաղթահարելի է, սակայն` ոչ երբեք անհաղթահարելի: Կարծում եմ, որ այս մոտեցումները հատուկ և անհրաժեշտ են ոչ միայն բլոգինգին, այլև աշխատանքի, գործունեության բոլոր բնագավառներին: Այս ամենի հիմքում նախ և առաջ իմացությունն է, այսինքն նա՛խ պետք է սովորել և մի՛շտ պետք է սովորել, միայն այդպե՛ս հնարավոր է ձեռք բերել գիտելիքներ և միայն ա՛յդ ճանապարհով է հնարավոր մի օր հանրությանը ներկայանալ սեփական խոսքով, ներկայանալ վստահ, ազնվորեն ու անկեղծորեն: Բլոգը էլեկտրոնային օրագիր է, իսկ օրագիրը, գաղտնիք չէ, որ մարդու ամենանվիրական գրառումների անձնական ճտեմարանն է, նրա կյանքի տարեգրության ամենաանկեղծ «հարթակներից» մեկը: Նույն և բլոգը: Այնպես որ, հասարակությանը ներկայանալուց առաջ պետք է նախ վստահ լինել սեփական անկեղծության մեջ:

Կյանքը զարգանում և առաջ է ընթանում արագ տեմպերով: Համոզված եմ, որ տարիներ հետո ապագա սերունդների համար այն, ինչով այսօր զբաղվում ենք մենք, կամ թեկուզ նույն բլոգինգը, հնարավոր է, որ հետամնաց զբաղմունք թվա: Չէ՞ որ մենք էլ այսօր արդեն ժամանակավրեպ ենք համարում շատ բաներ, այսօր արդեն գրեթե անցյալ են մեզ համար, օրինակ, նույն VHS տեսաերիզները, Floppy դիսկերը, փոստային նամակագրությունը և այլն: Սակայն քանի որ մենք այսօր ենք ապրում, ապա պետք է ճանաչենք ժամանակի միջոցները, իսկ եթե զբաղվում ենք դրանցով, ապա փորձենք ու ջանանք մեր համեստ ներբերումն ունենալ այդ բնագավառի զարգացման գործում:

Ես համարում եմ, որ հայկական ցանկացած կայացած բլոգ կամ կայք հաղթանակած է, հաղթող է, եթե իր գոյությունը արդարացված է, հիմնավորված և օգտակար, ասելիքը ուրույն է, գրագետ, գործունեությունը բարեխիղճ է, սիրված ու սպասված, բովանդակությունը հարուստ է ու հետաքրքիր,  իսկ այցելուների բանակն էլ շինծու չէ և նրանց արձագանքներն էլ անկեղծ են: Այսպիսի ցանկացած հայկական բլոգ հիրավի արդեն հաղթանակած է, և ես անսահման ուրախ եմ, որ այս դաշտը հետզհետե ավելի ու ավելի է զարգանում, բյուրեղանում: Ես էլ եմ գործում այս դաշտում ու միշտ գործելու եմ և, բնականաբար, ինքս էլ շահագրգռված եմ, որ հայկական բլոգոսֆերան մշտապես առաջընթաց գրանցի ու զարգանա:

Վերջում ուզում եմ սրտանց ողջունել բոլոր նրանց, ովքեր զբաղվում են բլոգինգով, վարում են բլոգ` մաղթելով նորանոր ձեռքբերումներ, իսկ նրանց, ովքեր սկսնակ բլոգերներ են, կամ հենց նոր որոշեցին զբաղվել բլոգինգով, կցանկանայի սրտանց մաղթել հաջողություններ այդ չափազանց հետաքրքիր «նավարկության» մեջ, մաղթել իրենց բլոգով անկեղծորեն հետաքրքրվողների և իրենց ստեղծագործական գործունեությունը անկեղծորեն գնահատողների ու համակրողների մի ամբողջ բանակ: Ստեղծեք ու զարգացրեք Ձեր բլոգները մեծ ոգևորությամբ ու ջանադրաբար: Համոզված եմ, որ կհաջողեք:

Այսքանը, կարծում եմ և անկեղծորեն հուսով եմ, որ Դուք օգտակար ու հետաքրքիր կհամարեք այս հոդվածը, հուսով եմ, որ այն տվեց Ձեր որոշ հարցերի պատասխանը` ինչ-որ չափով լույս սփռելով այն բանի վրա, թե ինչ է բլոգը:
© Առլեն Շահվերդյան, 12.01.2012, 13.01.2012